ഇന്ത്യൻ സൈനിക ചരിത്രത്തിൽ സുവർണ്ണാക്ഷരങ്ങളാൽ എഴുതപ്പെട്ട നാമമാണ് ഫീൽഡ് മാർഷൽ സാം ഹോർമുസ്ജി ഫ്രാംജി ജംഷെഡ്ജി മനേക്ഷാ എന്നത്. സൈനികർക്കിടയിൽ അദ്ദേഹം 'സാം ബഹാദൂർ' (ധീരനായ സാം) എന്നറിയപ്പെട്ടു. വെറുമൊരു സൈനികൻ എന്നതിലുപരി, ഇന്ത്യയുടെ ഭൂപടം മാറ്റിവരച്ച തന്ത്രജ്ഞൻ, അസാമാന്യ ധീരൻ, ഭരണാധികാരികളോട് പോലും സത്യം തുറന്നുപറയാൻ മടിക്കാത്ത വ്യക്തിത്വം എന്നിങ്ങനെ വിശേഷണങ്ങൾ ഏറെയാണ്.
😍ബാല്യവും സൈന്യത്തിലേക്കുള്ള ചുവടുവെപ്പും
1914 ഏപ്രിൽ 3-ന് പഞ്ചാബിലെ അമൃത്സറിലാണ് സാം ജനിച്ചത്. ഒരു ഡോക്ടറുടെ മകനായി ജനിച്ച സാം തന്റെ അച്ഛനെപ്പോലെ വൈദ്യശാസ്ത്രം പഠിക്കാൻ ആഗ്രഹിച്ചു. എന്നാൽ ലണ്ടനിൽ പോയി പഠിക്കാനുള്ള സാമിൻ്റെ ആഗ്രഹത്തിന് അച്ഛൻ അനുമതി നൽകിയില്ല. ഇതിൽ പ്രതിഷേധിച്ച് സാം തന്റെ വഴി സ്വയം തിരഞ്ഞെടുത്തു. 1932-ൽ ഡെറാഡൂണിലെ ഇന്ത്യൻ മിലിട്ടറി അക്കാദമി (IMA) ആരംഭിച്ചപ്പോൾ അതിലെ ആദ്യ ബാച്ചിലേക്ക് തിരഞ്ഞെടുക്കപ്പെട്ട 40 കേഡറ്റുകളിൽ ഒരാളായി സാം മാറി. ഇത് സാം എന്ന ഇതിഹാസത്തിന്റെ തുടക്കമായിരുന്നു.
മരണത്തെ തോൽപ്പിച്ച ഒൻപത് വെടിയുണ്ടകൾ
രണ്ടാം ലോകമഹായുദ്ധകാലത്ത് 1942-ൽ സാം ബർമ്മയിലെ സിതാങ് നദീതീരത്ത് ജപ്പാൻ സൈന്യത്തോട് പോരാടുകയായിരുന്നു. ആ യുദ്ധത്തിൽ സാമിൻ്റെ ശരീരത്തിലേക്ക് ശത്രുവിന്റെ മെഷീൻ ഗണ്ണിൽ നിന്ന് ഒൻപത് വെടിയുണ്ടകൾ തറച്ചു കയറി. ഗുരുതരമായി പരിക്കേറ്റ സാമിനെ കണ്ട ഡോക്ടർമാർ അദ്ദേഹം രക്ഷപ്പെടില്ലെന്ന് ഉറപ്പിച്ചു. എന്നാൽ ബോധം മറയുന്ന അവസ്ഥയിലും അദ്ദേഹത്തിന്റെ നർമ്മബോധത്തിന് മാറ്റമുണ്ടായിരുന്നില്ല.
ശസ്ത്രക്രിയയ്ക്ക് മുൻപ് ഡോക്ടർ എന്തുപറ്റിയെന്ന് ചോദിച്ചപ്പോൾ, "എന്നെ ഒരു കഴുത ചവിട്ടിയതാണ്" എന്നായിരുന്നു സാമിൻ്റെ മറുപടി.
ആത്മവിശ്വാസം കൈവിടാത്ത ആ സൈനികനെ മരിക്കാൻ വിട്ടുകൊടുക്കാൻ ഡോക്ടർമാർക്കും തോന്നിയില്ല. അത്ഭുതകരമായി അദ്ദേഹം ജീവിതത്തിലേക്ക് മടങ്ങിവന്നു. ഈ ധീരതയ്ക്ക് അദ്ദേഹത്തിന് 'മിലിട്ടറി ക്രോസ്' ബഹുമതി ലഭിച്ചു.
1962-ലെ തിരിച്ചടിയും സാമിൻ്റെ ഉയിർത്തെഴുന്നേൽപ്പും
1962-ൽ ചൈനയുമായുള്ള യുദ്ധത്തിൽ ഇന്ത്യയ്ക്ക് വലിയ തിരിച്ചടികൾ നേരിട്ടു. ആ സമയത്ത് സൈന്യത്തിനുള്ളിലെ ചില രാഷ്ട്രീയ ഗൂഢാലോചനകൾ കാരണം സാം മനേക്ഷാ അന്വേഷണം നേരിടുകയായിരുന്നു. സാം രാജ്യദ്രോഹിയാണെന്ന് വരെ വരുത്തിത്തീർക്കാൻ ചിലർ ശ്രമിച്ചു. എന്നാൽ യുദ്ധരംഗത്തെ പരാജയം പ്രധാനമന്ത്രി നെഹ്റുവിനെ പുനർചിന്തയ്ക്ക് പ്രേരിപ്പിച്ചു.
സാം മനേക്ഷായെ ഉടൻ തന്നെ സൈന്യത്തിന്റെ ചുമതല ഏൽപ്പിച്ചു. ചുമതലയേറ്റ ഉടനെ അദ്ദേഹം തന്റെ സൈനികരോട് നടത്തിയ പ്രസംഗം ചരിത്രപ്രസിദ്ധമാണ്: "ഇനി മുതൽ പിൻവാങ്ങൽ എന്നൊരു വാക്ക് നമ്മുടെ നിഘണ്ടുവിലില്ല. ഉത്തരവില്ലാതെ ആരെങ്കിലും പിന്തിരിഞ്ഞാൽ അവനെ വെടിവെച്ചുകൊല്ലാൻ ഞാൻ മടിക്കില്ല." ഈ വാക്കുകൾ ഇന്ത്യൻ സൈന്യത്തിന്റെ ആത്മവീര്യം വീണ്ടും ഉണർത്തി.
1971: ബംഗ്ലാദേശ് വിമോചന യുദ്ധവും ചരിത്ര വിജയവും സാം മനേക്ഷായുടെ ജീവിതത്തിലെ ഏറ്റവും തിളക്കമാർന്ന അധ്യായമായിരുന്നു
1971-ലെ ഇൻഡോ-പാക് യുദ്ധം.
കിഴക്കൻ പാകിസ്ഥാനിലെ അടിച്ചമർത്തലുകൾക്കെതിരെ ഇന്ത്യ ഇടപെടണമെന്ന് രാഷ്ട്രീയ നേതൃത്വം ആഗ്രഹിച്ചു.
🗂️തന്ത്രപരമായ തീരുമാനം:
1971 ഏപ്രിലിൽ പ്രധാനമന്ത്രി ഇന്ദിരാഗാന്ധി യുദ്ധത്തിന് ഉത്തരവിട്ടപ്പോൾ സാം അത് ധീരമായി തടഞ്ഞു. മൺസൂൺ കാലത്ത് യുദ്ധം ചെയ്യുന്നത് തിരിച്ചടിയാകുമെന്നും ശരിയായ തയ്യാറെടുപ്പിന് സമയം വേണമെന്നും അദ്ദേഹം തറപ്പിച്ചു പറഞ്ഞു. പ്രധാനമന്ത്രിക്ക് തന്റെ രാജിക്കത്ത് വേണമെങ്കിൽ നൽകാമെന്നും സാം പറഞ്ഞു. ഒടുവിൽ സാമിൻ്റെ നിലപാടിന് മുന്നിൽ ഇന്ദിരാഗാന്ധി വഴങ്ങി.
⚔️ പിൻസർ മൂവ്മെന്റ് (Pincer Movement): ഡിസംബറിൽ യുദ്ധം ആരംഭിച്ചപ്പോൾ സാം തന്റെ അത്ഭുതകരമായ സൈനിക തന്ത്രം പുറത്തെടുത്തു. മൂന്ന് വശങ്ങളിൽ നിന്നും പാകിസ്ഥാനെ വളയുന്ന രീതിയായിരുന്നു ഇത്. വെറും 13 ദിവസം കൊണ്ട് പാകിസ്ഥാൻ മുട്ടുകുത്തി.
💪 കീഴടങ്ങൽ: 93,000 പാകിസ്ഥാൻ സൈനികരാണ് ഇന്ത്യയ്ക്ക് മുന്നിൽ ആയുധം വെച്ച് കീഴടങ്ങിയത്. രണ്ടാം ലോകമഹായുദ്ധത്തിന് ശേഷം നടന്ന ഏറ്റവും വലിയ സൈനിക കീഴടങ്ങലായിരുന്നു ഇത്.
🏅ഫീൽഡ് മാർഷൽ പദവി
ഈ മഹത്തായ വിജയത്തിന്റെ ആദരസൂചകമായി 1973 ജനുവരി 1-ന് സാം മനേക്ഷായെ ഇന്ത്യയുടെ ആദ്യത്തെ 'ഫീൽഡ് മാർഷൽ' ആയി ഉയർത്തി. സൈന്യത്തിലെ ഏറ്റവും ഉയർന്ന റാങ്കാണിത്. ഫീൽഡ് മാർഷൽ പദവി ലഭിക്കുന്നവർക്ക് ഒരിക്കലും വിരമിക്കലില്ല; അവർ മരണം വരെ സൈനിക സേവനത്തിലായി പരിഗണിക്കപ്പെടും.
🗡️സാമും ഗൂർഖാ സൈനികരും
സാം മനേക്ഷാ ഒരു ഗൂർഖാ റൈഫിൾസ് ഓഫീസറായിരുന്നു. ഗൂർഖകളുടെ ധീരതയിൽ അദ്ദേഹം അത്യധികം വിശ്വസിച്ചു. അദ്ദേഹത്തിന്റെ ഏറ്റവും പ്രശസ്തമായ ഉദ്ധരണി ഗൂർഖകളെക്കുറിച്ചുള്ളതായിരുന്നു
"മരണത്തെ പേടിയില്ലെന്ന് ഒരുവൻ പറഞ്ഞാൽ, ഒന്നുകിൽ അവൻ കള്ളം പറയുകയാണ്, അല്ലെങ്കിൽ അവൻ ഒരു ഗൂർഖ സൈനികനായിരിക്കും."
💐സാം മനേക്ഷായും ഇന്ദിരാഗാന്ധിയും:
ആ വ്യക്തിത്വം
ഭരണാധികാരികളോട് അങ്ങേയറ്റം ബഹുമാനത്തോടൊപ്പം തന്നെ സത്യസന്ധമായ നിലപാടുകളും സാം പുലർത്തി. ഇന്ദിരാഗാന്ധിയെ "സ്വീറ്റി" എന്ന് അഭിസംബോധന ചെയ്യാനുള്ള ആത്മബന്ധവും ധൈര്യവും അദ്ദേഹത്തിനുണ്ടായിരുന്നു. യുദ്ധത്തിന് തയ്യാറെടുക്കുന്ന സമയത്ത് അദ്ദേഹം അവരോട് പറഞ്ഞിരുന്നു, "ഐ ആം ഓൾവേയ്സ് റെഡി, സ്വീറ്റി" എന്ന്. രാജ്യതാൽപ്പര്യത്തിന് മുന്നിൽ അദ്ദേഹം രാഷ്ട്രീയ സമ്മർദ്ദങ്ങൾക്ക് ഒരിക്കലും വഴങ്ങിയില്ല.
⚡വിരമിക്കലിന് ശേഷമുള്ള ജീവിതം
വിരമിച്ച ശേഷം തമിഴ്നാട്ടിലെ കുന്നൂരിലായിരുന്നു സാം താമസിച്ചിരുന്നത്. അങ്ങേയറ്റം ലളിതമായ ജീവിതമായിരുന്നു അദ്ദേഹത്തിന്റേത്. തന്റെ കാറിന്റെ നമ്പറിൽ പോലും 'SAM' എന്ന് അദ്ദേഹം രേഖപ്പെടുത്തിയിരുന്നു. രാജ്യം അദ്ദേഹത്തെ പത്മവിഭൂഷൺ, പത്മഭൂഷൺ എന്നീ ബഹുമതികൾ നൽകി ആദരിച്ചു.
എങ്കിലും അദ്ദേഹത്തിന് ലഭിക്കേണ്ട ആനുകൂല്യങ്ങൾ വർഷങ്ങളോളം സർക്കാർ വൈകിപ്പിച്ചു എന്നത് ഒരു സങ്കടകരമായ വസ്തുതയായിരുന്നു. ഒടുവിൽ 2007-ൽ രാഷ്ട്രപതി എ.പി.ജെ അബ്ദുൾ കലാം നേരിട്ട് ഇടപെട്ടാണ് അദ്ദേഹത്തിന് ലഭിക്കേണ്ട 1.3 കോടി രൂപയുടെ കുടിശ്ശിക നൽകിയത്. അപ്പോഴും സാം തമാശയായി ചോദിച്ചത്,
"ഇത്രയും വലിയ തുക കൊണ്ട് ഞാനിപ്പോൾ എന്ത് ചെയ്യാനാണ്?" എന്നാണ്.
💐അന്ത്യം
2008 ജൂൺ 27-ന് തന്റെ 94-ാം വയസ്സിൽ ആ ധീരയോദ്ധാവ് ലോകത്തോട് വിടപറഞ്ഞു. അബോധാവസ്ഥയിലേക്ക് പോകുന്നതിന് തൊട്ടുമുൻപ് അദ്ദേഹം പറഞ്ഞ അവസാന വാക്കുകൾ "I'm okay" എന്നായിരുന്നു.
🎥'സാം ബഹാദൂർ' എന്ന സിനിമ
സാം മനേക്ഷായുടെ ജീവിതം 2023-ൽ മേഘ്ന ഗുൽസാർ സംവിധാനം ചെയ്ത 'സാം ബഹാദൂർ' എന്ന സിനിമയിലൂടെ വെള്ളിത്തിരയിലെത്തി. വിക്കി കൗശൽ സാമിനെ അനുകരിച്ച രീതി അതിശയിപ്പിക്കുന്നതായിരുന്നു. സാമിൻ്റെ നടത്തം, സംസാരം, ആ മീശ എന്നിവയെല്ലാം വിക്കി കൃത്യമായി പകർത്തി. എന്നിട്ടും ദേശീയ പുരസ്കാരങ്ങളിൽ ഈ പ്രകടനം തഴയപ്പെട്ടത് വലിയ പ്രതിഷേധങ്ങൾക്ക് കാരണമായി.
സാം മനേക്ഷായെക്കുറിച്ച് ചുരുക്കത്തിൽ:
പൂർണ്ണനാമം: സാം എച്ച്.എഫ്.ജെ. മനേക്ഷാ
വിളിപ്പേര്: സാം ബഹാദൂർ
പ്രധാന യുദ്ധം: 1971 ഇൻഡോ-പാക് യുദ്ധം
റാങ്ക്: ഫീൽഡ് മാർഷൽ (5 സ്റ്റാർ)
ബഹുമതികൾ:പത്മവിഭൂഷൺ,പത്മഭൂഷൺ, മിലിട്ടറി ക്രോസ്
ഭാരതീയ സൈന്യത്തിന്റെ അഭിമാനമായ സാം മനേക്ഷാ ഇന്നും ഓരോ ഇന്ത്യക്കാരന്റെയും മനസ്സിൽ ഒരു ധീരനായകനായി ജ്വലിച്ചുനിൽക്കുന്നു.
